Teleskopi Hapësinor James Webb ka zbuluar atë që duket të jetë një mbajtës i ri rekord për galaktikën më të largët të njohur, një sistem yjor jashtëzakonisht të ndritshëm që ekzistonte vetëm 290 milionë vjet pas Big Bengut.
Gjetja e fundit ka implikime të thella për të kuptuarit tonë të të ashtuquajturit ‘Agimi Kozmik’. Një ekip ndërkombëtar astronomësh zbuloi për herë të parë galaktikën e quajtur JADES-GS-z14-0 në fillim të vitit 2023, por ata kishin nevojë për vëzhgime të mëtejshme për t’u siguruar që ishte me të vërtetë një thyerje rekordesh.
“Burimi ishte çuditërisht i ndritshëm, gjë që ne nuk do ta prisnim për një galaktikë kaq të largët dhe ishte shumë afër një galaktike tjetër, kështu që të dy dukej se ishin pjesë e një objekti më të madh,”-tha Stefano Carniani nga Scuola Normale Superiore në Itali dhe Kevin Hainline nga Universiteti i Arizonës.
Në kohën kur drita nga galaktikat më të largëta arrin në Tokë, ajo është shtrirë nga zgjerimi i universit dhe është zhvendosur në rajonin infra të kuqe të spektrit të dritës, të cilin Webb është i pajisur për ta zbuluar me një qartësi të paparë. Ekipi kreu dy vëzhgime konfirmuese në tetor dhe më pas në janar së pari me imazherin kryesor të Webb të quajtur NIRCam dhe së dyti me NIRSpec të tij që analizon dritën nga një objekt për të përcaktuar vetitë e tij fizike për të qenë më të sigurt për hipotezën e tyre.
Jo vetëm që gjetja e re e mposht rekordin e mëparshëm për galaktikën më të vjetër të njohur e cila mbahej nga JADES-GS-z13-0 që ishte e pranishme 320 milionë vjet pas Big Bengut por gjithashtu ngre pyetje të reja intriguese për astronominë. “Aspekti më i rëndësishëm i JADES-GS-z14-0 ishte se në këtë distancë, ne e dimë se kjo galaktikë duhet të jetë në thelb shumë e shkëlqyeshme,”-thanë Carniani dhe Hainline.
Nga imazhet, galaktika u përcaktua të jetë 1,600 vite dritë e gjerë, duke sugjeruar se drita vjen nga yjet kryesisht të rinj dhe jo nga emetimi pranë një vrime të zezë supermasive në rritje. “Kjo dritë e yjeve nënkupton se galaktika është disa qindra miliona herë më e madhe se masa e Diellit!”-thanë studiuesit.
Analiza e mëtejshme e emetimeve të dritës tregon praninë e oksigjenit, një tjetër zbulim befasues që tregon se gjenerata të shumta të yjeve shumë masive kishin jetuar tashmë jetën e tyre përpara se ne të vëzhgonim galaktikën. Të marra së bashku, vëzhgimet e JADES-GS-z14-0 përmbysin parashikimet astronomike se si mund të ishin dukur galaktikat më të hershme pas Big Bengut 13.8 miliardë vjet më parë. Duke pasur parasysh pjesën relativisht të vogël të qiellit të natës që ata shikuan, ka shumë të ngjarë që galaktikat më të shndritshme, ndoshta edhe më herët, do të gjenden në vitet e ardhshme.
