Netflix është akuzuar se ka shfrytëzuar Holokaustin duke filmuar një pjesë të shfaqjes së tij të famshme fantastiko-shkencore “Stranger Things” në një burg famëkeq lituanez që dikur mbante viktima të Gestapos.
Në sezonin e fundit, i cili ka qenë një nga sukseset më të mëdha globale të shërbimit të transmetimit, një personazh i shquar goditet ashpër nga rojet ruse dhe burgoset në qeli të largët.
Disa nga këto skena, në fakt, janë xhiruar në ish-burgun Lukiskes në Vilnius, i cili u përdor nga policia sekrete naziste dhe sovjetike për të ndaluar hebrenjtë, partizanët polakë dhe kundërshtarë të tjerë të regjimeve totalitare. Ai u mbyll në vitin 2019 dhe që atëherë është përdorur për të organizuar koncerte dhe ngjarje të drejtpërdrejta. Duke përfituar nga suksesi i shfaqjes, bordi turistik i Vilnius rinovoi një nga qelitë me dekor me temë ‘Stranger Things’ dhe filloi t’ua jepte me qira vizitorëve për 107 € në natë. Megjithatë, një peticion online i organizuar nga gjashtë grupe hebreje dhe rome e ka denoncuar këtë si një marifet publicitar pa shije, i barabartë me “fshirjen e viktimave të Holokaustit”. Ai tha se burgu kishte qenë famëkeq gjatë Luftës së Dytë Botërore për rrëmbimin dhe torturimin e hebrenjve, romëve dhe të burgosurve politikë nën pushtimin gjerman.
Në vitin 1941 Gestapo dhe bashkëpunëtorët e tyre lituanez mbajtën disa qindra të burgosur hebrenj dhe polakë në objekt para se të dërgoheshin për t’u ekzekutuar në stacionin hekurudhor aty pranë Ponary, ku deri në 100,000 njerëz, 70,000 prej tyre hebrenj, u masakruan gjatë luftës. Një vit më parë, Menachem Begin, aktivisti sionist dhe kryeministri i ardhshëm i Izraelit, ishte burgosur në Lukiskes nga agjentët e NKVD, ministria e brendshme e Bashkimit Sovjetik. NKVD gjithashtu vrau në mënyrë të përmbledhur një numër të burgosurish gjatë pushtimit gjerman në verën e vitit 1941. Peticioni, i cili është nënshkruar nga 57,000 njerëz, kërkon që Netflix të kërkojë falje dhe t’i paguajë paratë që ka fituar nga sezoni i fundit popullatës rome dhe hebreje të Lituanisë “si dëmshpërblim për dëmin që po shkakton ky sezon”.
“Nuk do të fshihemi. Holokausti nuk është për industrinë e argëtimit që të ndërtojë pasuri dhe të kthehet në teatër. Është gjenocidi ynë dhe për romët është i vazhdueshëm”.
Organizatat pas fushatës përfshijnë Komunitetin Hebre të Lituanisë, një grup kombëtar ombrellë; muzeu përkujtimor lituanez kushtuar Holokaustit dhe getos së Vilniusit; dhe Qendra Evropiane për të Drejtat e Romëve me bazë në Bruksel.
‘Stranger Things’, publikuar për herë të parë në Netflix në vitin 2016, zhvillohet në vitet 1980 dhe ndjek katër djem amerikanë që zbulojnë portat drejt një universi të errët paralel të hapur nga një strukturë sekrete kërkimore bërthamore në qytetin e tyre. Shikuesit tashmë kanë parë kolektivisht më shumë se një miliard orë të sezonit të katërt dhe të fundit. Seriali është aq i përhapur në kulturën pop, saqë pasi kënga e Kate Bush në vitin 1985 Running Up That Hill u përfshi në kolonën zanore, ajo u ngjit përsëri në krye të top-listave britanike për tre javë dhe këngëtarja fitoi rreth 2 milion £ në honorare vetëm nga transmetimi.
Në peticion, një tjetër ankesë është për një aspekt më të errët të ndjekjes së shfaqjes: një trend në rrjetet sociale ku fansat e shumtë kanë bërë tatuazhe në kyçet e tyre me numra. Kjo supozohet të imitojë Eleven, protagonistin e shfaqjes, një vajzë të re me fuqi psikike e rritur nga shkencëtarët atomik. Organizatorët thanë se ishte një jehonë fyese e numrave të identifikimit të shënuar në kyçet e duarve të të burgosurve në kampet e përqendrimit dhe vdekjes të Gjermanisë naziste. “Faqja ‘Stranger Things’ në Instagram madje ka ripostuar fotot që fansat e tyre kanë dorëzuar, duke inkurajuar sjelljen e tyre,” tha ai.
“Kjo jo vetëm që tallet me traumën e përbashkët të komunitetit hebre dhe rom, por përdhos më tej kujtimet e gjalla të të mbijetuarve të Holokaustit, një pjesë e konsiderueshme janë të gjallë sot, dhe pasardhësve të tyre.”
Lina Setikiene, drejtuese e projekteve strategjike në Go Vilnius, agjencia e turizmit të kryeqytetit, tha se qelia e burgut Stranger Things ishte hequr nga Airbnb pas “rregullimeve të caktuara”. dhe shtoi: “Instalimi nuk ka qenë i disponueshëm për prenotim që nga 1 qershori dhe as nuk ka pranuar ndonjë vizitor. Aktualisht, marrja me qira e qelisë ose kalimi i natës në të nuk është i mundur, por instalimi është ende në vend dhe mund të shihet në një turne me guidë në burg.”
Netflix ende nuk i është përgjigjur akuzave.
