Zemrat tuaja rrahin 100,000 herë në ditë, por ne priremi të mos shqetësohemi për mirëmbajtjen e saj nëse nuk na shfaqet ndonjë problem. Çfarë duhet të dimë se si ta mbajmë pompimin e këtij organi jetik? Katër kardiologë japin këshillat e tyre se si ta mbajmë zemrën të shëndetshme.
Ushtrimet fizike janë çelësi
“Nëse ushtrimet do të ishin një pilulë, ndoshta do të ishte kura më mirë se çdo gjë që një mjek mund t’ju japë për të përmirësuar shëndetin e zemrës,” thotë Prof Dan Augustine, një kardiolog në Royal United Hospitals Bath. Ai rekomandon 150 minuta në javë aktivitet mesatarisht intensiv, si ecja e shpejtë “që ju merr pak frymën“, thotë Augustine, ose 75 minuta ushtrime me intensitet më të lartë, si vrapimi ose çiklizmi. “Nëse mendoni në kohët e lashta,” thotë Graham Stuart, drejtor mjekësor i Sportit Kardiologji në Mbretërinë e Bashkuar , “ne nuk kishim makina, ne ecnim kudo dhe bënim punë manuale. Të gjitha proceset e trupit janë krijuar për të qenë aktive.”
Teprimi me aktivitet fizik mund të jetë po aq i rrezikshëm
Në përgjithësi, nuk mund të bëni shumë ushtrime. “Nëse jeni duke bërë gjëra vërtet aktivitet fizik intensiv si ultramaratonat, ka disa prova që mund të shkaktoni disa dëmtime në zemër, por kjo ndoshta ndryshon pas tre ose katër ditësh“, thotë Augustine. Ajo që është më shqetësuese, thotë ai, është se njerëzit e stërmundojnë veten pa qenë të vetëdijshëm për sëmundjet koronare. Kjo mund të jetë një arsye pse njerëzit e shëndetshëm rrëzohen gjatë maratonave ose gjatë një ndeshjeje futbolli pasi pësojnë atak në zemër.
“Nëse po bëni 10,000 hapa, atëherë kjo është shumë mirë,” thotë Stuart. Dr. Fizzah Choudry, një kardiologe konsulente në St.Bartholomew’s në Londër, thotë se ajo ecën rreth shtëpisë së saj në mbrëmje derisa të arrijë këtë objektiv.
Kolesteroli i lartë mund të jetë problematik
“Kolesteroli është një lloj yndyre në qarkullimin e gjakut që prodhohet në mëlçi dhe gjendet gjithashtu në ushqimin që hamë”, thotë Choudry.
“Nëse e ke të lartë mund të çojë në gërvishtje të arterieve, veçanërisht të arterieve të zemrës dhe enëve që furnizojnë trurin. Kjo mund të çojë në probleme të tilla si sëmundje të zemrës dhe goditje në tru. Pllaka e ngarkuar me kolesterol që krijohet në arteriet e zemrës mund të zvogëlojë rrjedhjen e gjakut në zemër duke shkaktuar dhimbje gjoksi por gjithashtu mund të shkaktojë bllokim të papritur të arterieve, duke shkaktuar një atak në zemër.”
Duhet të vlerësohet rreziku i trashëguar
Nëse keni një anëtar të familjes që ka pësuar sulm në zemër nën moshën 60 vjeç, duhet të shkoni te mjeku, thotë Augustine. Në mënyrë të ngjashme, “nëse keni një prind, vëlla apo të afërm që ka një problem me zemrën që i thuhet se është i trashëguar, atëherë duhet të kontrolloheni“, thotë Stuart. Është e rëndësishme të kesh informacione se si të jetosh i sigurt me një gjendje të trashëguar, veçanërisht kur merr pjesë në sport, shton Stuart.
Dieta luan një rol integral
“Unë do të rekomandoja një dietë të stilit mesdhetar,” thotë Stuart. “Frutat, perimet, arrat dhe bishtajat janë të mira për enët e gjakut dhe të mira për zemrën.”
“Ndërroni bukën e bardhë, orizin dhe makaronat me versionet me drithëra integrale, sepse ato kanë më shumë fibra”, thotë Augustine. “Ato janë më të mbushura dhe treten më ngadalë. Proteina është vërtet e rëndësishme dhe ndihmon trupin të rritet dhe riparohet. Peshku me vaj është vërtet i mirë për reduktimin e kolesterolit të keq, inflamacionin dhe uljen e presionit të gjakut.”
Shmangni ushqimet e pashëndetshme…
Veset që duhen lënë
“Ndalimi i pirjes së duhanit mund të përmirësojë ndjeshëm jetëgjatësinë tuaj në vetvete,” thotë Tharusha Gunawardena, një kardiologe që punon në ndërhyrjen koronare në spitalin Royal Papworth në Kembrixh.
Choudry shpjegon se si pacientët e tij me atak në zemër shpesh “kanë një thirrje zgjimi të papritur dhe thonë: ‘nuk do të pi më duhan’, gjë që është e mrekullueshme.” Ajo gjithashtu sheh shumë pacientë të rinj që kanë përdorur kokainë, e cila mund të shkaktojë një atak të papritur në zemër menjëherë pas marrjes së saj, ose sëmundje të zemrës në afat më të gjatë. “Nga perspektiva kardiake, alkooli i moderuar është në rregull”, thotë ai, për sa kohë që ju i përmbaheni sasive të sigurta.
Jepini përparësi gjumit
Gunawardena sapo ka dalë nga turni i natës. Netët e punës, thotë ai, janë tregues se shkakton inflamacion dhe rezultate të këqija kardiake.
“Ka shumë procese rigjenerimi që ndodhin ndërsa ne flemë dhe përpjekja për të fjetur tetë orë gjumë në ditë është e rëndësishme,” thotë ai. Gjumi më i mirë mund të arrihet përmes rutinës pozitive të gjumit, thotë ai, duke shmangur ekranet e celularëve, TV, apo kompjuterit dhe duke i dhënë përparësi pushimit para gjumit. “Zemra juaj është një muskul, një motor,” thotë Augustini. “Ajo ka nevojë për karburant dhe pushim.”
Stresi çon në zakone jo të shëndetshme
“A kam prova që të them se nëse je i stresuar emocionalisht, kjo është e keqe për zemrën? Nuk mund ta them këtë,” thotë Augustine,
“Nëse jeni në një mjedis të vazhdueshëm me adrenalinë të lartë, ka më shumë gjasa të zhvilloni probleme. Mënyra se si e përballoni stresin në botën moderne është më e vështirë. Unë u them adoleshentëve që shoh që të sigurohen që të kenë kohë për pushim, qoftë meditim apo shëtitje”, thotë Stuart.
Çfarë është ataku në zemër?
“Një atak në zemër është kur ju keni një arterie të bllokuar,” thotë Choudry.
“Dhe për shkak të arteries së bllokuar, ju nuk keni furnizim me gjak në një pjesë të caktuar të zemrës. Kjo është ajo që shkakton dhimbjen.”
Një atak në zemër mund të ndihet si një rëndim në gjoks. “Simptomat ndryshojnë”, thotë Augustine, “por një dhimbje gjoksi që ndihet si një peshë ose rëndim është e zakonshme. Disa pacientë e përshkruajnë atë si “rrezatim deri në fyt ose poshtë krahut të majtë“. Kjo mund të shoqërohet me ndjenjën e djersitjes ose të sëmundjes. Nëse mendoni se keni një atak në zemër, duhet të kërkoni menjëherë këshilla mjekësore.
Një atak në zemër mund të çojë në arrest kardiak
“Kur një person ka një atak në zemër, arteriet bllokohen dhe muskujt janë të uritur nga oksigjeni”, thotë Gunawardena. “Ky ritëm jonormal i zemrës e bën atë të rrahë shumë shpejt dhe në mënyrë të çrregullt. Zemra juaj duhet të pompojë në një mënyrë ritmike dhe të rregullt, por kur shkon në një nga këto ritme jonormale, ajo pompon në një mënyrë shumë të pakoordinuar. Dhe kështu njerëzit humbasin mendjen dhe atëherë ata kanë atë që quhet arrest kardiak.”
Të gjithë duhet të mësojmë se si të bëjmë CPR…
“Nuk mund të them se sa e rëndësishme është që njerëzit të dinë të bëjnë CPR (ringjallje kardiopulmonare),” thotë Gunawardena.
“Nëse nuk dini si të kryeni CPR, atëherë mësoni se si ta bëni atë në mënyrë që të jeni të përgatitur nëse ka një ndërlikim serioz të një ataku në zemër.”
… dhe si të përdorni një defibrilator elektrik?! “Idealisht ata duhet të jenë kudo ku ka sport,” thotë Augustini.
Pas një ataku kardiak, seksi duhet të shmanget për një muaj
Sulmet në zemër “mund të shqetësojnë vërtet besimin e një personi“, thotë Gunawardena, sepse “papritmas mund të bëheni të vetëdijshëm për çdo ndjesi në gjoks“. Me seksin, “shumica e njerëzve priren të ndihen nervozë për këtë,” thotë Gunawardena, “dhe dëshirojnë që së pari të angazhohen me të gjitha rehabilitimet dhe ushtrimet kardiake. Ashtu si çdo gjë, pas një ataku është një rast për ta filluar ngadalë. Duhet ta shmangni seksin të paktën për një muaj”
Por seksi, si çdo formë e ushtrimeve aerobike, është padyshim shumë i mirë edhe për zemrën. Një muaj pushim nga seksi vlen vetëm gjatë rikuperimit të post atakut të zemrës.
Statinat mund të shpëtojnë jetën
“Në 20 vitet e fundit ose më shumë, ulja e kolesterolit me medikamente të tilla si statinat (medikament për uljen e kolesterolit) ka çuar në një reduktim dramatik të vdekshmërisë në lidhje me sëmundjet e zemrës,” thotë Choudry. Statinat zakonisht përshkruhen për të gjithë pacientët që kanë pasur sëmundje të zemrës dhe gjithashtu ata që ndihen të rrezikuar, pavarësisht nëse kjo është për shkak të rritjes së kolesterolit ose faktorëve të tjerë.
Një stimulues kardiak nuk e ndryshon jetën aq sa duket
Stuart jep shembullin e futbollistit danez, Christian Eriksen, i cili kishte një defibrilator kardioverter të implantueshëm, një lloj stimuluesi kardiak, i vendosur pas një arresti kardiak në Kampionatin Evropian të 2021, por që ende luan profesionalisht për Manchester United. Ka shqetësime të vogla, si vendosja e sigurisë në aeroport, por “njerëzit mund të jetojnë një jetë vërtet normale me ta, thotë Gunawardena.
