“Rrobat e tua. M’i jep. Tani.” Filmi “Terminator” gjithmonë ka qenë për ekonominë, nga efikasiteti i pamëshirshëm i cyborg-ut kryesor dhe filmi origjinal – i cili mbush 40 vjet këtë vit – deri te buxheti, kolona zanore dhe skenari. Në rolin kryesor, Arnold Schwarzenegger kishte vetëm 58 fjalë dialogu. Por ai llogariti çdo shprehje. (Duke marrë parasysh që, në vazhdimin e vitit 1991, dialogu i tij u zgjerua në 700 fjalë dhe ai kërkonte edhe çizme dhe një motor).
Gjithashtu, garderoba e “Terminator”-it ishte e thjeshtë dhe direkte. “Ekziston një frymë e viteve ‘80 që përshkon idetë e maskilizmit në film, dhe kjo reflektohet në veshje,” thotë Lauren Cochrane, shkrimtare e lartë për modën në “The Guardian”.
Në teori, nëse dikush tjetër përveç një cyborg-u me pamje njerëzore do të vishte tani një xhaketë prej lëkure të zezë dhe syze dielli, mund të përçonte një ndjesi krize të moshës së mesme. Megjithatë, këto janë gjithashtu klasike që funksionojnë, në varësi të mënyrës se si janë veshur.
Syzet e diellit natën nuk janë për të gjithë.
“Vazhdimisht shoh njerëz që i mbajnë kështu,” thotë Cochrane. “Nga Charli XCX te Pharrell. Ndoshta janë kthyer në modë?”
Por edhe ata mund të kuptojnë tërheqjen e një xhakete prej lëkure për motoçiklistë. Siç përmendet në librin e Cochrane, “The Ten: The Stories Behind The Fashion Classics”, ky është një investim i vërtetë, një pjesë e garderobës që është rezistente ndaj kohës dhe madje përmirësohet me kalimin e saj, duke qenë një veshje e vlefshme në çdo garderobë burrash. Dhe koleksionet për vjeshtë-dimër 2024 nuk mungojnë në opsionet që orfojnë – nga Acne Studios dhe SAINT LAURENT te Enfants Riches Déprimés, të gjithë kanë versionin e tyre të këtij elementi ikonë. Megjithatë, në “Terminator”, kjo xhaketë shërben edhe si një tregues i menjëhershëm për karakterin.
“Është një investim i vërtetë, një pjesë që i reziston kohës dhe madje përmirësohet prej saj, duke qenë një veshje bazike në çdo garderobë mashkullore.”
“Kjo lidhet me origjinën e saj si uniformë për motoçiklistë,” shpjegon Cochrane.
Kjo tipologji është e parezistueshme për sa i përket imazhit të djalit të keq. Mund të ndiqet një linjë e drejtë nga Marlon Brando në “The Wild One” te Arnie në “The Terminator”. Xhaketa prej lëkure funksionon edhe sot për shkak të këtyre referencave filmike – dhe të tjerave: “The Ramones”, “Sid Vicious” – që gjithashtu e sjellin atë.
Teksa asnjë udhëtar në kohë nuk do të dukej jashtë mode me xhaketën e motorit të Schwarzenegger-it, aktori vetë binte në sy.
Në vitin 1984, trupi muskuloz ishte ende i fortë dhe më e rëndësishmja ishte diçka e re.
Këtë thotë Michael Andor Brodeur, kritik për The Washington Post dhe autor i “Swole: The Making Of Men And The Meaning Of Muscle”.
Nga perspektiva e sotme, kur yjet e Marvel-it mund të kalojnë më shumë kohë në palestër sesa duke mësuar rreshtat e tyre, mund të jetë e vështirë të kuptojmë sa e rëndësishme ishte shfaqja e Schwarzenegger-it. “Ai rol, për mua, ishte një moment kyç në zhvillimin e trupit muskuloz mashkullor në ekranin e madh,” thotë Brodeur.
“Një karakter që ishte njëkohësisht njerëzor dhe jo; real dhe virtual; i mundur dhe i pamundur. Ishte një efekt special në mish të gjallë.”
Kjo nuk është e vetmja gjë që ka ndryshuar. T-800 dikur dukej si një produkt i një të ardhmeje të largët dhe të sigurt, por tani është kthyer në një simbol të një kërcënimi ekzistencial.
“Dikur, imazhi kryesor i pothuajse çdo artikulli mbi inteligjencën artificiale ishte një android me sy të kuq,” shkruan Neil D. Lawrence në librin e tij të ri, “The Atomic Human: Understanding Ourselves In The Age Of AI”.
Sidoqoftë, për të parë shkencën kompjuterike moderne përmes një ekrani Termovision, është të “keqkuptosh natyrën e ‘inteligjencës’ së AI-së,” thotë Lawrence. Ai argumenton se, pavarësisht fizikut të paarritshëm të Schwarzenegger-it, “Terminator” shpesh përdoret si një përfaqësim i AI-së pikërisht sepse “si njerëz, e kemi të vështirë të imagjinojmë inteligjenca që nuk kanë formë ‘fizike’”. Në mënyrë kolektive, na mungon “kapaciteti” për të kuptuar mekanikën e një rrjeti të ndërlikuar.
Një analogji më e saktë, sipas ekspertëve si shkencëtari i kompjuterave Eliezer Yudkowsky dhe autori i “Sapiens”, Yuval Noah Harari, do të ishte muzikali i Disney-it të vitit 1940, “Fantasia”. Në veçanti, segmenti “Praktikanti i Magjistarit” – ku Mickey Mouse bën fshesat t’i binden, vetëm që situata t’i dalë jashtë kontrollit – është, sipas tyre, një shembull më i mirë i skenarit më të keq që mund të shkaktojë AI-ja.)
Pavarësisht kësaj, “Terminator” është një tjetër shembull i teknologjisë aktuale që pasqyron atë të kulturës popullore. “Skynet”, rrjeti pa fytyrë i AI-së në serinë e filmave, ekziston realisht, në një mënyrë të folur, duke i dhënë emrin e tij një sistemi satelitor komunikimi të ushtrisë britanike. Po ashtu, kemi Iniciativën Strategjike të Mbrojtjes së SHBA-ve (programin “Star Wars”), chatbot-in e ndërprerë të OpenAI-it me një zë të ngjashëm me atë të Scarlett Johansson-it në “Her”, ose teoritë e imitimit të frymëzuara nga “Matrix”.
“Bota e teknologjisë është plot me fansa të sci-fi që duan që produktet e tyre të jetës reale të imitojnë artin,” thotë Lawrence. “Është gjithashtu plot me njerëz më të arsyeshëm që përpiqen të përdorin teknologjinë për të zgjidhur problemet reale që shoqëria jonë përballet.” Ai mendon se këta të fundit, kryesisht në akademi, janë forca e vërtetë që qëndron pas teknologjisë aktuale të AI-së. “Por grupi i parë është më i lehtë për të ndërtuar lajme, madje edhe kompani.”
Artefaktet kulturore si “Terminator” mund të ndihmojnë ende në kuptimin e teknologjive të reja, thotë Lawrence.
Mendoj se çështja është si i përdorim historitë më shumë sesa vetë historitë.
Pra, nëse do të mbërrinit në vitin 2024 dhe po mendoni cilën veshje do të zgjidhnit? Një xhaketë për motoçiklistë nuk do të ishte përgjigjja e gabuar, por mund të ketë dhe ide të tjera Cochrane.
