Ankthi është një ndjenjë natyrale që shpesh ndihmon individët të përballen me stresin dhe situatat e vështira të jetës. Ai është një përgjigje e zakonshme që na mban të alertë dhe të sigurt, veçanërisht kur përballemi me situata të papritura ose të tensionuara. Megjithatë, është e rëndësishme të dimë se kur ankthi ka kaluar nivelet e zakonshme dhe ka kaluar në një çrregullim të ankthit që mund të ndikojë negativisht në jetën tonë të përditshme.
Ankthi i zakonshëm vs. çrregullimi i ankthit
Ankthi i zakonshëm është i lidhur me situata të caktuara dhe është një reagim i natyrshëm ndaj stresit. Për shembull, është normale të ndihesh i shqetësuar para një takimi të rëndësishëm, para një interviste pune, ose kur duhet të flasësh para një grupi të madh njerëzish. Ky lloj ankthi është i përkohshëm dhe zhduket sapo situata kalon. Por kur ankthi bëhet i vazhdueshëm, pa arsye të dukshme, dhe shpesh i papërballueshëm, mund të bëhet një problem më serioz. Kjo mund të shoqërohet me simptomat të tilla si rrahje të shpejta të zemrës, djersitje të tepruar, tension muskulor dhe vështirësi për të përqendruar mendjen, duke e bërë të vështirë për personin të funksionojë normalisht në jetën e përditshme.
Çrregullimet më të zakonshme të ankthit
Çrregullimet e ankthit janë kushte mjekësore që diagnostikohen nga profesionistë të shëndetit mendor dhe përfshijnë disa forma të ndryshme. Ato shpesh ndodhin kur ankthi është i vazhdueshëm, i papërballueshëm dhe ka një ndikim të rëndë në jetën e përditshme të individëve. Disa nga çrregullimet më të zakonshme të ankthit përfshijnë:
Agorafobia – frika nga situatat ku mund të ndihesh i pafuqishëm ose i turpëruar, siç janë ambiente të mbushura me njerëz, ose largimi nga një vend mund të jetë i vështirë nëse ndodhin sulme paniku.
Çrregullimi i përgjithshëm i ankthit – një shqetësim dhe frikë e vazhdueshme dhe e tepruar për shumë aspekte të jetës, që pengon individin të jetojë normalisht.
Çrregullimi i panikut– sulme të papritura dhe të përsëritura paniku që shkaktojnë frikë të tepruar dhe shpesh çojnë në shmangie të situatave të mundshme për shkak të frikës së sulmeve të panikut.
Fobitë specifike – frikë të tepruar dhe të pashpjegueshme ndaj objekteve ose situatave të caktuara (si frika nga fluturat, lartësitë, ose errësira).
Çrregullimi i ankthit social – frikë e tepruar nga gjykimi ose poshtërimi në situata sociale, duke ndikuar në marrëdhëniet personale dhe profesionale.
Si ta dalloni ankthin e zakonshëm nga një çrregullim ankthi?
Një mënyrë për të dalluar ankthin e zakonshëm nga një çrregullim ankthi është të mendoni për intensitetin dhe trajanë e simptomave. Nëse ankthi juaj është intensiv, zgjat për një periudhë të gjatë, dhe ndikon negativisht në aktivitetet e përditshme (si punën, shkollën ose marrëdhëniet personale), ka mundësi që të jeni duke përjetuar një çrregullim ankthi. Simptomat mund të përfshijnë:
– Ndjesi të vazhdueshme shqetësimi dhe nervozizmi
– Vështirësi për të përqendruar mendjen
– Irritim dhe tension
– Dhimbje koke, dhimbje stomaku ose dhimbje të tjera fizike pa një shkak të qartë
– Probleme me gjumin, si paqëndrueshmëri gjatë gjumit ose pamundësi për të fjetur
Në këto raste, ndihma profesionale është e rekomanduar, pasi mund të jetë e vështirë të menaxhoni ankthin pa mbështetje.
Kur të kërkoni ndihmë profesionale?
Nëse ndiheni se ankthi juaj po ndikon në jetën tuaj, në marrëdhëniet sociale, profesionale ose shëndetësore, ose nëse po shkakton shqetësim të madh, mund të jetë koha për të kërkuar ndihmën e një profesionisti. Një profesionist i shëndetit mendor mund të ndihmojë në diagnostikimin dhe menaxhimin e çrregullimeve të ankthit. Gjithashtu, është e rëndësishme të flisni me mjekun tuaj për të përjashtuar mundësinë e kushteve fizike që mund të shkaktojnë simptoma të ngjashme me ankthin, siç janë problemet me tiroiden, dhimbjet kronike, ose çrregullimet e frymëmarrjes.
Strategjitë për menaxhimin e ankthit të zakonshëm
Nëse ankthi është i përkohshëm dhe lidhet me situata të caktuara, disa strategji të thjeshta mund të ndihmojnë në menaxhimin e tij:
Frymëmarrja e thellë – merrni frymë ngadalë përmes hundës dhe nxirrni ngadalë ajrin përmes gojës. Ky proces ndihmon për të relaksuar trupin dhe mendjen.
Shpërqendrimi – përpiquni të largoni mendimet e shqetësuara duke u fokusuar në aktivitete që ju pëlqejnë, si dëgjimi i muzikës, leximi ose shëtitjet.
Ushtrimi fizik dhe dieta e shëndetshme – ushtrimet rregullisht ndihmojnë në uljen e nivelit të ankthit, si dhe një dietë e balancuar ndihmon trupin të funksionojë më mirë.
Mendimet pozitive – identifikoni dhe zëvendësoni mendimet e frikshme me mendime pozitive dhe realiste.
Gjatë periudhave stresuese, shmangni stimujt si kafeina dhe alkooli– që mund të përkeqësojnë simptomat e ankthit.
Pavarësisht nëse ankthi është një pasojë e situatave të përkohshme ose vjen nga një çrregullim, strategjitë e shëndetshme për përballim mund të ndihmojnë në rikthimin e qetësisë. Nëse simptomat janë të fuqishme dhe të përhershme, është e rëndësishme të kërkoni ndihmë profesionale për të menaxhuar më mirë ankthin dhe për të parandaluar ndikimet negative në jetën tuaj.
